Proponuje się zastąpienie zmian przewidzianych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy i innych ustaw przewidzianych z dnia 14 listopada 2025 r.:
Art. 1. W ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 1712 oraz z 2025 r. poz. 321, 368, 620 i 769) wprowadza się następujące zmiany:
[zamiast zmian zaproponowanych w art. 1 pkt 13 i 14 projektu z dnia 14 listopada 2025 r.] po Rozdziale 4 dodaje się Rozdział 4a zatytułowany „Stwierdzenie istnienia stosunku pracy przez Państwową Inspekcję Pracy” obejmujący następujące przepisy:Art. 37b
- Na podstawie ustaleń dokonanych w toku kontroli przez inspektora pracy, okręgowy inspektor pracy zawiadamia strony o wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy.
- Okręgowy inspektor pracy wydaje decyzję stwierdzającą istnienie stosunku pracy w przypadku ustalenia, że praca jest wykonywana w warunkach określonych w art. 22 § 1 Kodeksu pracy. Jeśli warunki określone w tym przepisie nie zachodzą, okręgowy inspektor pracy wydaje decyzję o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy.
- Okręgowy inspektor pracy może stwierdzić istnienie stosunku pracy w drodze decyzji również za okres do 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień wszczęcia postępowania.
- Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
Art. 37c
Zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych w postępowaniu w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy ma także pracodawca, chociażby nie posiadał osobowości prawnej. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej czynności postępowania dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.
Art. 37d
- W toku postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy okręgowy inspektor pracy jest obowiązany przeprowadzić dowód z przesłuchania stron. Przepisu art. 86 zd. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.
- W toku postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy okręgowy inspektor pracy jest obowiązany przeprowadzić rozprawę administracyjną.
- Okręgowy inspektor pracy odstępuje od przeprowadzenia rozprawy administracyjnej, jeśli uzna, że okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione. Okręgowy inspektor pracy odstępuje również od przeprowadzenia rozprawy administracyjnej, jeśli uzna, że dla wyjaśnienia tych okoliczności wystarczające jest złożenie zeznań przez strony lub świadków na piśmie, a jednocześnie nie zachodzą okoliczności określone w art. 89 Kodeksu postępowania administracyjnego.
- Odstąpienie od przeprowadzenia rozprawy administracyjnej, o którym mowa w ust. 3, wymaga zgody stron wyrażonej na piśmie albo ustnie do protokołu i następuje w formie postanowienia.
- Okręgowy inspektor pracy może odstąpić od przeprowadzenia dowodu z przesłuchania strony, jeśli:
- strona odmówiła złożenia zeznań;
- strona nie stawiła się na przesłuchanie w terminie wyznaczonym w wezwaniu, jak również nie stawiła się na przesłuchanie w terminie wyznaczonym w powtórnym wezwaniu i w terminie 7 dni od dnia następczego doręczenia jej odrębnego wezwania do usprawiedliwienia swojej nieobecności, tej nieobecności nie usprawiedliwiła;
- strona nie przedstawiła zeznań na piśmie w terminie wyznaczonym w wezwaniu, jak również nie przedstawiła ich w terminie wyznaczonym w powtórnym wezwaniu i w terminie 7 dni od dnia następczego doręczenia jej odrębnego wezwania do usprawiedliwienia nieprzedstawienia zeznań w terminie, nieprzedstawienia zeznań nie usprawiedliwiła.
Art. 37e
Protokół, o którym mowa w art. 31 ust. 1, może stanowić dowód co do objętych nim okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy
Art. 37f
- W czasie toczącego się postępowania cywilnego o ustalenie istnienie stosunku pracy okręgowy inspektor pracy nie wszczyna postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy. W razie wszczęcia takiego postępowania okręgowy inspektor pracy zawiesza je do czasu prawomocnego zakończenia postępowania cywilnego.
- W razie wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy, okręgowy inspektor pracy zawiesza postępowanie w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy do czasu prawomocnego zakończenia postępowania cywilnego.
- W przypadku wydania przez sąd wyroku ustalającego istnienie lub nieistnienie stosunku pracy, okręgowy inspektor pracy podejmuje zawieszone postępowanie i umarza je.
Art. 37g
- Rozstrzygniecie decyzji stwierdzającej istnienie stosunku pracy zawiera:
- rodzaj zawartej pomiędzy stronami umowy o pracę;
- datę zawarcia umowy o pracę i datę rozpoczęcia pracy, a w przypadku zakończenia wykonywania pracy przed wydaniem decyzji – ustaloną w toku postępowania datę ustania stosunku pracy;
- rodzaj pracy;
- miejsce wykonywania pracy;
- wymiar czasu pracy;
- wysokość wynagrodzenia za pracę ze wskazaniem składników wynagrodzenia.
- Decyzja stwierdzająca istnienie stosunku pracy zawiera w każdym przypadku uzasadnienie faktyczne i prawne.
- Uzasadnienie decyzji o braku podstaw do stwierdzenia stosunku pracy powinno poza elementami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a. wyszczególniać okoliczności, które przesądziły o braku stwierdzenia istnienia stosunku pracy, lub te przesłanki stwierdzenia istnienia stosunku pracy, które nie zostały wykazane lub spełnione. Uzasadnienie to powinno również wyszczególniać ewentualne okoliczności, które mogłyby w istniejącym stanie faktycznym przemawiać za stwierdzeniem istnienia stosunku pracy.
- Jeżeli zgromadzony przez okręgowego inspektora pracy materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie:
- rodzaju zawartej pomiędzy stronami umowy o pracę – wskazana zostanie umowa na czas nieokreślony;
- daty zawarcia umowy o pracę – wskazana zostanie data wydania decyzji stwierdzającej istnienie stosunku pracy;
- daty rozpoczęcia pracy – wskazane zostanie, że data rozpoczęcia pracy jest równocześnie datą zawarcia umowy o pracę;
- miejsca wykonywania pracy – wskazana zostanie siedziba pracodawcy;
- wymiaru czasu pracy – wskazany zostanie pełny wymiar czasu pracy.
- W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego należy wezwać strony umowy do przedłożenia wspólnej propozycji w terminie nie krótszym niż 7 dni od dnia doręczenia im wezwania. Termin rozpoczyna bieg od dnia doręczenia wezwania ostatniej ze stron postępowania.
- Jeśli strony nie przedłożą takiej propozycji w wyznaczonym terminie, to ustalona wysokość wynagrodzenia miesięcznego lub godzinowego za pracę wraz ze wszelkimi obowiązkowymi daninami, należnościami, świadczeniami i opłatami publicznoprawnymi nie może być wyższa niż średnia wysokość świadczeń wypłacanych przed wszczęciem postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy, z pominięciem podatku od towarów i usług. Wynagrodzenie to nie może być jednak niższe niż ustawowe minimalne wynagrodzenie za pracę, jak również wynagrodzenie minimalne wynikające z zakładowych przepisów płacowych dla danego stanowiska pracy, jeśli takie zostały ustanowione, i nie może zostać ustalone w sposób prowadzący do naruszenia zasady równości wynagrodzeń.
- Ustalając wysokość wynagrodzenia zasadniczego zgodnie z ust. 5, należy uwzględnić wynagrodzenia i świadczenia o charakterze stałym należne pracownikowi. Średnia wysokość świadczeń, o których mowa w ust. 6, obliczana jest przy uwzględnieniu świadczeń za okres 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień wszczęcia postępowania.
Art. 37h
- W razie wznowienia postępowania w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy zakończonej decyzją ostateczną przepisu art. 152 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.
- W razie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy przepisu art. 159 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.
Art. 37i
- W razie stwierdzenia istnienia stosunku pracy również za okres poprzedzający dzień wydania decyzji, wszelkie daniny, należności, opłaty i świadczenia publicznoprawne związane z istnieniem stosunku pracy ustala się dopiero od dnia, w którym decyzja administracyjna stanie się ostateczna, a w przypadku wniesienia odwołania do sądu – od dnia, w którym orzeczenie sądu stanie się prawomocne. Wszelkie daniny, należności, opłaty i świadczenia publicznoprawne poprzedzające ten dzień uważa się za należne i nie dokonuje się korekty ich wysokości z uwagi na wcześniejsze istnienie stosunku pracy. Powyższe dotyczy również podatku od towarów i usług.
- Przepis ust. 1 nie uchybia wykonywaniu przez pracowników ich uprawnień wynikających z przepisów prawa, w tym w szczególności przepisów prawa pracy.
- W postępowaniu w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy strony mogą zawrzeć ugodę administracyjną w rozumieniu art. 114 Kodeksu postępowania administracyjnego. Inicjatywa w zakresie zawarcia ugody przysługuje okręgowemu inspektorowi pracy i stronom postępowania. W przypadku wystąpienia przez strony z inicjatywą zawarcia ugody administracyjnej organ administracji publicznej podejmuje czynności określone art. 116 Kodeksu postępowania administracyjnego
- W ramach ugody administracyjnej możliwe jest stwierdzenie istnienia stosunku pracy za okres do 6 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień wszczęcia postępowania. W przypadku załatwienia sprawy administracyjnej w drodze ugody art. 37b ust. 3 nie stosuje się.
Art. 37j
- W razie wydania decyzji o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy, niedopuszczalne jest wydanie kolejnej decyzji w sprawie stwierdzenia istnienia stosunku pracy, jeśli nie doszło do zmiany okoliczności faktycznych. Wówczas postępowania nie wszczyna się. W przypadku, gdy postępowanie zostało wszczęte i ustalono w jego toku, że nie doszło do żadnej zmiany okoliczności faktycznych, postępowanie umarza się.
- W razie wydania decyzji o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy, niedopuszczalne jest również stwierdzenie w nowej decyzji istnienia stosunku pracy za okres do dnia, w którym decyzja o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy została wydana.
- Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku wydania przez sąd wyroku ustalającego, że w danych okolicznościach faktycznych stosunek pracy nie istniał.
- Ostateczna lub prawomocna decyzja o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy nie uchybia prawu strony do następczego wytoczenia wniosku o ustalenie istnienia stosunku pracy do sądu pracy.
Art. 37k
- Od decyzji okręgowego inspektora pracy stwierdzającej istnienie stosunku pracy, jak również od decyzji okręgowego inspektora pracy o braku podstaw do stwierdzenia istnienia stosunku pracy podmiotowi kontrolowanemu oraz osobie, której praw i obowiązków dotyczy decyzja, przysługuje odwołanie do Głównego Inspektora Pracy.
- Jeśli odwołanie dotyczy jedynie części decyzji, w szczególności jeśli odwołanie dotyczy jedynie ustalonej wysokości wynagrodzenia, w pozostałym zakresie decyzja staje się ostateczna.
- Od decyzji Głównego Inspektora Pracy stronie przysługuje odwołanie na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 i 1841 oraz z 2025 r. poz. 620, 1172, 1302 i …).”
Art. 37l
Postępowanie w sprawie zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności lub stwierdzenia wygaśnięcia zaskarżonej decyzji wydanej przez Głównego Inspektora Pracy zawiesza się na czas trwania postępowania wywołanego wniesieniem odwołania, o którym mowa w art. 37k ust. 3, do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu. W przypadku uwzględnienia odwołania przez sąd, postępowanie to umarza się.
Art. 2. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 i 1841 oraz z 2025 r. poz. 620, 1172 i 1302) dodaje się m. in. [w miejsce postępowania w trybie procesu przewidzianego w projekcie z dnia 14 listopada 2025 r.]:
„Księga Druga. Tytuł _____
Postępowanie w sprawach dotyczących odwołań od decyzji Głównego Inspektora Pracy w przedmiocie stwierdzenia istnienia stosunku pracy”
Art.____
§ 1. Odwołanie od decyzji Głównego Inspektora Pracy dotyczącej stwierdzenia istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto z pracownikiem umowę cywilnoprawną lub kiedy praca była faktycznie świadczona w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, powinna być zawarta umowa o pracę, wnosi się na piśmie za pośrednictwem Głównego Inspektora Pracy w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia.
§ 2. Odwołanie, o którym mowa w § 1, powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, przytoczenie zarzutów i wniosków oraz ich uzasadnienie,.
§ 3. Jeżeli Główny Inspektor Pracy uzna odwołanie, o którym mowa w § 1, w całości za uzasadnione może w terminie 30 dni od dnia jego wniesienia uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie rozstrzygnąć sprawę administracyjną co do jej istoty lub umorzyć postępowanie administracyjne, które się wcześniej toczyło. W tym przypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu.
§ 4. Jeżeli odwołanie, o którym mowa w § 1, nie zostało uwzględnione, Główny Inspektor Pracy przekazuje je niezwłocznie do sądu wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy oraz stanowiskiem w sprawie odwołania, nie później niż w terminie 30 dni od dnia jego wniesienia. Akta powinny zawierać adresy mailowe stron.
§ 5. Uczestnikami postępowania są pracodawca i osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja oraz Główny Inspektor Pracy.
§ 6. Zawiadomienia, pisma procesowe oraz orzeczenia doręczane są wyłącznie za pomocą adresów email przekazanych w dokumentacji przesłanej przez Głównego Inspektora Pracy, chyba że w toku postępowania zostanie wskazany inny adres.
§ 7. Postanowienie kończące postępowanie sąd uzasadnia z urzędu i doręcza uczestnikom w terminie 7 dni drogą elektroniczną.
§ 8. Termin na złożenie apelacji wynosi dwa tygodnie. Apelacja może być wniesiona wyłącznie drogą elektroniczną pod rygorem odrzucenia.
§ 9. Sąd wydaje postanowienie na podstawie dowodów zebranych w toku postępowania administracyjnego oraz po wysłuchaniu uczestników. Sąd może z urzędu przeprowadzić inne dowody.
§ 10. Sąd rozpatruje odwołanie w terminie 60 dni od dnia jego otrzymania. Jeśli zebrany materiał dowodowy potwierdza istnienie stosunku pracy, a przedmiotem sporu jest wyłącznie wysokość wynagrodzenia, sąd przekazuje sprawę w zakresie wynagrodzenia do rozpoznania w odrębnym postępowaniu.
Art. ____
§ 1. Sąd oddala odwołanie, o którym mowa w art. ____ § 1, jeżeli jest ono bezzasadne.
§ 2. W przypadku uwzględnienia odwołania, o którym mowa w _____ § 1, sąd uchyla zaskarżoną decyzję Głównego Inspektora Pracy w całości lub w części i orzeka w tym zakresie co do istoty sprawy.
Art. ____
Sąd drugiej instancji rozpatruje apelację w terminie 60 dni od dnia jej otrzymania.
Art. ___. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 96a § 1a pkt 9 otrzymuje brzmienie „9) własności przemysłowej;”;
2) do artykułu 96a § 1a dodaje się punkt 10 w brzmieniu „10) stwierdzenia istnienia stosunku pracy”.
